KİTAP DOSTU EŞİM – Gülay Perşembe

Haberler için açtığım televizyonda zaplarken bir kanalda “Çalıkuşu”nun dizisini gördüm. Gençliğimde  romantik romanları ne çok severmişim. Tekrar tekrar okuduğum “Çalıkuşu”, “Sinekli Bakkal” ve devamı “Tatarcık”, “Jane Eyre”... Sonra klasikleri İzmir Milli Kütüphane’den alıp okurdum. Yerli ve yabancı yazarların o güzel eserleri... Anladığım kadarıyla şimdi gençlerin birçok okuyanı bile eski eserlere merak sarmıyor. Tabii çağlarının yazarlarını tercih edebilirler. Eski eserler bizi mi daha iyi sarardı? Birçok kişi güzel edebi eserleri, hatta tarihi, ancak dizilerden öğreniyor!

Okumak öyle bir arkadaşdı ki, yalnız kitap değil gazete, mecmua, maceralı çizgi romanları da okurduk. 50’li yılların  daha çok erkek çocuklarının okuduğu “Pecos Bill” resimli dergilerini halamın yaşıtım torunlarından alıp okurdum. Şiirde de Ümit Yaşar Oğuzcan sevdalısıydım.

Şimdi bayıldığımız Nâzım Hikmet eserlerinin yasaklı olduğu dönemdi. Evlendiğimde rahmetli eşimin zengin bir kitap birikimi vardı. Kimi kitaplar raflara sığmadığından büyük koliler içindeydi. Bir gün bir koliyi boşalttı. En dibinden Nâzim Hikmet kitapları saklanmıştı. Komünizme gönül vermese de şairin  büyuklüğünü anlamış, kitapları edinmiş. Kızımın dediği gibi elektrikler kesildiğinde her akşam yaptıği hesabı kitabı bırakır, bize o güzel şiirlerden okurdu. Kitap sevdamız eşimle en cok anlaştığımız durumdu. Ev kadınlığı, çocukların yetişmesi, büyükleri de kollamam kitaplarla dostluğumu seyreltse de eşimin sevdası hep devam etti. Hatta ölmeden geçirdiği bir yıllık yatak hapsinde bile kitap okuyarak sıkıntısını belli etmedi.

Kitap dostu eşim ruhun şad olsun.

(Fotoğraf pixabay.com’dan alınmıştır.)

 

 

İZMİR KÖRFEZİ’NDE LİDAKİ – Gülay Perşembe

İzmir’de yer alan Göztepe Vapur iskelesi ile Marina arasında yaz başlarında her sabah 30-40 teknenin ne avladıklarını merak ederdim. Ne avladıklarını sonunda öğrendim. Çipuranın küçüğü olan Lidaki avlıyorlarmış. Bu balık Akdeniz’de yayılıyormuş, Türkiye’deyse Ege’de. Çamurlu ortamları seviyormuş. Kontrolsüz avlanma azalmasına neden oluyormuş. Balık çiftliklerinde de yetiştiriliyormuş.

KINALI BAMYA OMLETİ – Gülay Perşembe

Bamya aldın mı küçüklerini seçeceksin. Bu bamyalar için “kınalısını al” derdik. Büyüklerinin de çekirdek dediğimiz tohumlarının çok faydalı olduğunu bu yaşımda öğrendim. Bakın Bamya çekirdeğinin (tohumunun) faydaları nelermiş: Vücuda enerji verir, geç yorulmayı sağlar. Kan şekerini düşürür, vücudun kan şekeri oranını düzenler. Çekirdeklerin lif içeriği hayli yüksektir, mideyi korur, kabızlığı önler.

İlk defa bamyanın omletini de yaptım. Kardeşimin görümcesi yaparmış. Ben karıştırmadım, yumurtaları yiyeceğimiz sırada kırdım. Bir soğan ile bamyaları önce kavurdum. Suyunu tuzunu koydum. İki domatesi de ilave edip pişirdim. Bamyanın bir kısmını isteyene omlet yaptım. Bamya yumurtasız da güzelmiş. Sade kısmına limon veya koruk suyu yakışıyor.

İster misiniz faydaları öğrenilip hem de daha ucuz diye, kırmızı etin pahalılığından tavuk kanadına dönülen ızgara gibi olsun, o da pahalansın.

BİBERLİ EKMEK, SOKAK FIRINI, GÖZ HAKKI – Gülay Perşembe

Birçok kişiden gözlemledim Biberli Ekmek, pul biberle yapılıyormuş. Rahmetli kayınvalidem bana, taze kapya biberi makineden geçirip yapmasını öğretti. Bibere zeytinyağı, soğan, tuz ekleyerek bir iç hazırlanıyor. Ben 20 temmuzda yaptığımda ceviz de koydum. Hamuru da lahmacun, pizza yaptığım mayalı hamur gibi yaptım. 1.5 bardak suya 0.5 bardak zeytinyağı ölçüsüyle hamuru yapıyorum. Tek tek küçük yuvarlaklar şeklinde de yapılıyor. Üzerine de (kimisi de içine) susam konulur. Gelin girdiğim Bayramyeri Tatar Mahallesi’nde otururken, bitişik evde yaşlı bir teyzemiz vardı. Bir gün bana pencereden seslenerek, “Gelin kız! Senin eltin kırmızı kırmızı bir şeyler getiriyor fırına. O nedir ki?” diye sordu. Eltim Yurdanur yengem çok sık yapardı bu biberli ekmeklerden. O zamanlar sokak fırınları çok revaçtaydı. Tam karşımızda bir ekmek fırını vardı. Öğleden sonra mahallenin yemeklerini, böreklerini pişirirdi. Yaşlı teyzemizin sorusunu cevaplamakla kalmadım, Biberli Ekmek yaptığımda da ona götürdüm merak ettiğini tatsın diye. Doğduğum evimize de fırın yakındı. O güzel domates biber dolmalarını, kuzu etli bamyeyi, türlüyü, annemin hamurunu açtığı o sini dolusu börekleri orada pişirtirdik. Karşı sırada bizim de bir ihtiyar Giritli Sıdıka hanım teyzemiz vardı ki hep pencereden bakınan. Rahmetli annem ona da gönderir "Göz hakkı” derdi. Bir biberli ekmek beni ne anılara götürdü.

PATLICAN KEBABI BABAMIN RUHUNA – Gülay Perşembe

Ruhun şad olsun babacığımın. 23 Temmuz günü rahmetli babamın en sevdiği tencere yemeklerinden birini yaptım; Patlıcan Kebabı. Rahmetli annem patlıcanları pijama gibi sıyırır, lokma lokma keser, sıvı yağda kızartırdı. Ben kızartma yapmıyor, zeytinyağıyla ve tuzla karıştırıp fırında közlüyorum. Diğer yanda kuzu etini, (ben tavukla da yaptım)soğanı kavurur, ufak kesilmiş domates, duruma göre biraz da salça ilave ederek kızarmış (benim közlediğim)patlıcanları da biraz su koyup pişirirdi. Bize afiyet olsun. Onların da ruhları şad olsun. Rahmetli annemin dediği gibi “Cennet taamları nasip olsun”.

FRANSIZ LAMBALARI – Gülay Perşembe

Menemen’de bir kasaba evi. Çocukluğumun yaz günlerinde bazen orada bazen bağ evinde geçirdiğimiz günler... Tetem dediğim rahmetli Himmet teyzem İzmir’den Menemen’e gelin gitmiş. 20 yaş büyük ve son yıllarında  görme yetisini yitiren sevgili eniştemizle güzel bir birlikteliği olduğuna tanıktım. Eniştem teyzemi hoş tutardı. Teyzem de bir çiftçi İbrahim ağaya uyum sağlamıştı. Çocukları olmadı. Bizleri ve eniştemizin yeğenlerini çok severlerdi.

Himmet teyzemlerin kasaba evinde devasa bir bahçeye girilirdi. Evin oturma bölümünün giriş holüne bağlı üç odası vardı; misafir odası, oturma odası, yatak odası. Her odada beyaza doyardınız. O işlemeli yatak örtüleri, kanepe makatları... Misafir odasındaki konsolun üzerinde güzel çerçeveli büyük bir ayna ve iki de bu Fransız malı lambalardan dururdu. Eniştem ölünce teyzemin evi dağıldı. İzmir’de baba evine döndü. Bu güzel lambalarını iki kız kardeşine anneme ve küçük teyzeme bölüştürdü. Şimdi bu lambaların biri bende biri de kuzenim Şengül’ün evinde. Anı olarak saklıyoruz. Ne zamana kadar kolluyabilirsek. Ruhun şad olsun tetem.

ANNEMİN KAMİNETODA YAPTIĞI KAHVELER - Gülay Perşembe

Ah! O annemin közde yazın da kaminetoda yaptığı kahveler... 40’lı yıllar... Girmesek de yoklukların olduğu savaş yılları. Annemin üç türlü kahvesi vardı. Birincisi dedeme ve babama yaptığı saf kahve. İkincisi misafirlere yaptığı; yarısı kahve yarısı el değirmeninde çektiği kavrulmuş nohut olan paçal kahve. Üçüncüsü gelinlerinin rahat etmek için gönderdiği annemin yüzünü yumuşak görüp sık sık gelen bazı yaşlı teyzelere yaptığı nohut kahvesi. Ruhun şad olsun anneciğimin.

(Fotoğraf pixabay.com'dan alınmıştır.)

PATLICAN DEYİP GEÇMEYİN – Gülay Perşembe

Patlıcan deyip geçmeyin. En çeşitli yemeklerinin yapıldığı sebzedir. Bu uzun patlıcanları halen İzmir Tire’de yetiştirmeye uğraşıyorlar. Tire’ye has bu tohum. 65-70  yıl öncesine gidiyorum. Büyükbaba dostu Derviş amcalarda Tire’de geçirdiğimiz bir haftayı ev sahiplerinin misafirperverliklerini unutamam. Çocuktuk, evin torun çocuklarıyla gezmiş eğlenmiştik. Adnan, Rıdvan, Mualla bir daha görüşemedik. Semra Aydın hanımdan bazi haberlerini aldım. Annelerinin de babalarının da adları Yaşar’dı. Cümle ölmüşlerinin ruhu şad olsun. Bizi Tire’de gezdirmişlerdi. Dere kahve ve diğer mesire yerlerini de dolaşmıştık. Şimdi Tiremiz de çok gelişti. En azından Tire'nin Giritli köyüne her yıl festival için gidiyoruz. Sevgili Semra Aydın hanımefendinin paylaşımından aldığım bir patlıcan fotoğrafı neler anımsattı.

((Fotoğraf TÜPAK-Tire Üretim ve Pazarlama Kooperatifi'nin Facebook sayfasından alınmıştır.)